نورۋېگىيەدىكى ئۇيغۇر جامائىتى د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسانى كۈتۈۋالغان

دولقۇن ئەيسا ئەپەندى 23-سېنتەبىردىن باشلاپ نورۋېگىيەدىكى بىر ھەپتىلىك زىيارىتىنى باشلىدى.

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى 13-سېنتەبىر باشلانغان ب د ت كىشىلىك ھوقۇق كېڭىشىنىڭ 39-نۆۋەتلىك يىغىنىدىكى پائالىيەتلىرىنى 21-سېنتەبىر كۈنى ئاخىرلاشتۇرۇپ، 22-سېنتەبىردىن ئېتىبارەن نورۋېگىيەدىكى بىر ھەپتىلىك زىيارىتىنى باشلىغان.

نورۋېگىيە ئۇيغۇر كومىتېتى ۋە نورۋېگىيەدىكى د ئۇ ق رەھبەرلىرىنىڭ بەرگەن مەلۇماتلىرىغا ئاساسلانغاندا، 23-سېنتەبىر كۈنى د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى ئوسلودىكى ئۇيغۇر جامائىتى بىلەن بىر سورۇنغا جەم بولۇپ، قۇرۇلتاي خىزمەتلىرىدىن دوكلات تەقدىم قىلغان ھەمدە نورۋېگىيەدىكى ئۇيغۇر جامائىتىنىڭ سوئاللىرىغا جاۋاب بەرگەن. د ئۇ ق ئىجرائىيە كومىتېتىنىڭ نورۋېگىيەدە تۇرۇشلۇق مۇئاۋىن رەئىسى سەمەت ئابلا ئەپەندى بۇ توغرىسىدا بىزنى ئەتراپلىق مەلۇماتلار بىلەن تەمىنلىدى.

دولقۇن ئەيسا ئەپەندى شۇ كۈنى يەنە فىنلاندىيەدىن «ئەركىنلىك كارۋىنى» نى ھەيدەپ نورۋېگىيە پايتەختى ئوسلوغا يېتىپ كەلگەن خالمۇرات قاتارلىق ياشلارنى كۈتۈۋېلىش پائالىيىتىگە قاتناشقان. ئۇ نورۋېگىيە پارلامېنتى ئالدىدا ئۆتكۈزۈلگەن نامايىش مەيدانىغا بېرىپ، ئۇيغۇر ياشلىرىنىڭ ھەرىكىتىگە ئىلھام بەرگەن شۇنداقلا مۇھاجىرەتتىكى بارلىق شەرقىي تۈركىستانلىقلارنىڭ قولىدىن كېلىشىچە ۋەتەن-مىللەتنىڭ خىزمىتىگە ھەسسە قوشۇشى زۆرۈرلۈكى ھەققىدە نۇتۇق سۆزلىگەن.

نورۋېگىيەدە ياشايدىغان د ئۇ ق نىڭ تەپتىشى پەرھات ياقۇپ ئەپەندى زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلىپ، ئوسلودىكى ئۇيغۇر جامائىتىنىڭ د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى بىلەن 23-سېنتەبىر كۈنىنى ئىنتايىن مەنىلىك ئۆتكۈزگەنلىكىنى بايان قىلدى. نورۋېگىيە ئۇيغۇر كومىتېتىنىڭ رەئىسى بەختىيار ئەپەندىمۇ بۇ ھەقتە سۆز قىلىپ، دولقۇن ئەيسا ئەپەندىنىڭ نورۋېگىيەدىكى بىر ھەپتىلىك زىيارىتى جەريانىدا سىياسىي ۋە ئىجتىمائىي ساھەلەردە مۇھىم ئۇچرىشىشلارغا ھەم ئاممىۋى پائالىيەتلەرگە داخىل بولىدىغانلىقىنى ئەسكەرتتى.

Dolqun eysa ependi 23-séntebirdin bashlap norwégiyediki bir heptilik ziyaritini bashlidi.

Dunya Uyghur qurultiyining re’isi dolqun eysa ependi 13-séntebir bashlan’ghan b d t kishilik hoquq kéngishining 39-nöwetlik yighinidiki pa’aliyetlirini 21-séntebir küni axirlashturup, 22-séntebirdin étibaren norwégiyediki bir heptilik ziyaritini bashlighan.

Norwégiye Uyghur komitéti we norwégiyediki d u q rehberlirining bergen melumatlirigha asaslan’ghanda, 23-séntebir küni d u q re’isi dolqun eysa ependi oslodiki Uyghur jama’iti bilen bir sorun’gha jem bolup, qurultay xizmetliridin doklat teqdim qilghan hemde norwégiyediki Uyghur jama’itining so’allirigha jawab bergen. D u q ijra’iye komitétining norwégiyede turushluq mu’awin re’isi semet abla ependi bu toghrisida bizni etrapliq melumatlar bilen teminlidi.

Dolqun eysa ependi shu küni yene finlandiyedin «Erkinlik karwini» ni heydep norwégiye paytexti oslogha yétip kelgen xalmurat qatarliq yashlarni kütüwélish pa’aliyitige qatnashqan. U norwégiye pa

rla

ménti aldida ötküzülgen namayish meydanigha bérip, Uyghur yashlirining herikitige ilham bergen shundaqla muhajirettiki barliq sherqiy türkistanliqlarning qolidin kélishiche weten-milletning xizmitige hesse qoshushi zörürlüki heqqide nutuq sözligen.

Norwégiyede yashaydighan d u q ning teptishi perhat yaqup ependi ziyaritimizni qobul qilip, oslodiki Uyghur jama’itining d u q re’isi dolqun eysa ependi bilen 23-séntebir künini intayin menilik ötküzgenlikini bayan qildi. Norwégiye Uyghur komitétining re’isi bextiyar ependimu bu heqte söz qilip, dolqun eysa ependining norwégiyediki bir heptilik ziyariti jeryanida siyasiy we ijtima’iy sahelerde muhim uchrishishlargha hem ammiwi pa’aliyetlerge daxil bolidighanliqini eskertti.

 

د ئۇ ق رەئىسى نورۋېگىيە پارلامېنت ئەزالىرى ۋە قەلەمكەشلىرىگە «جازا لاگېرلىرى» مەسىلىسىنى ئاڭلاتتى

دولقۇن ئەيسا ئەپەندى نورۋېگىيە پارلامېنت ئەزالىرى ۋە قەلەمكەشلىرى بىلەن سۆھبەت ئېلىپ باردى.

23-سېنتەبىر نورۋېگىيەدىكى بىر ھەپتىلىك زىيارىتىنى باشلىغان د ئۇ ق نىڭ رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى 24-سېنتەبىر نورۋېگىيەدىكى قەلەمكەشلەر جەمئىيىتى ھەمدە نورۋېگىيە پارلامېنت ئەزالىرى بىلەن ئۇچرىشىپ، ئۇيغۇر دىيارىدىكى جازا لاگېرلىرى مەسىلىسىنى ئوتتۇرىغا قويغان.

24-سېنتەبىر د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى يەنە نورۋېگىيە ئۇيغۇر كومىتېتى رەھبەرلىرى بىلەن بىرلىكتە نورۋېگىيە پارلامېنتىنىڭ بىر قىسىم ئەزالىرى بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزۈپ، بۇ يىل 11-ئايدا ب د ت دا چاقىرىلىدىغان خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇق ۋەزىيىتىنى كۆزدىن كۆچۈرۈش يىغىنىدا نورۋېگىيە ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلار مەسىلىسىنى، بولۇپمۇ جازا لاگېرلىرى تېمىسىنى كۈنتەرتىپكە كەلتۈرۈشىنى تەلەپ قىلغان.

ئوسلودىن زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغان د ئۇ ق نىڭ رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى 24-سېنتەبىر كۈنى چۈشتىن بۇرۇن «خەلقئارا قەلەمكەشلەر جەمئىيىتى نورۋېگىيە شۆبىسى» نىڭ خادىملىرى ھەمدە «قامالغان يازغۇچىلار جەمئىيىتى» ئەزالىرى بىلەن ئۇچرىشىپ، ئۇلارغا جازا لاگېرلىرى مەسىلىسىنى ئاڭلاتقانلىقىنى ۋە كېلەر يىلى بىرلىكتە كىشىلىك ھوقۇق ساھەسى بويىچە تۈرمىدىكى ئۇيغۇر قەلەمكەشلىرى ئاساسىي تېما قىلىنغان ئىلمىي يىغىنلار ئۇيۇشتۇرۇشقا كېلىشكەنلىكىنى تىلغا ئالدى.

د ئۇ ق نىڭ رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندىگە ھەمراھ بولۇپ، بۇ سۆھبەتلەرگە قاتناشقان نورۋېگىيە ئۇيغۇر كومىتېتى رەئىسى بەختىيار ئۆمەر ئەپەندى 24-سېنتەبىردىكى ئۇچرىشىشلار ھەققىدە بىزنى بەزى ئۇچۇرلار بىلەن تەمىنلىدى. د ئۇ ق نىڭ نورۋېگىيەدىكى تەپتىشى پەرھات ياقۇپ ئەپەندىمۇ د ئۇ ق نىڭ رەئىسى بىلەن بىرگە نورۋېگىيە قەلەمكەشلەر جەمئىيىتى ۋە پارلامېنتىدا بولۇپ ئۆتكەن سۆھبەتلەر ھەققىدە ئۆز قاراشلىرىنى بايان قىلىپ ئۆتتى. 

د ئۇ ق رەئىسىنىڭ بۇ قېتىمقى نورۋېگىيە زىيارىتىگە ميۇنخېندىكى جامائەت ئەربابلىرىدىن ئۇيغۇر زىيالىيسى ئابلىمىت تۇرسۇن ئەپەندىمۇ ھەمراھ بولغان بولۇپ، ئۇ نورۋېگىيەدىكى ئۇيغۇرلارنى «ئۇيغۇرلۇق بەدىلى» گە ۋە 11-ئايدا جەنۋەدە ئۆتكۈزۈلىدىغان كەڭ كۆلەملىك نامايىشقا سەپەرۋەر قىلىش پائالىيەتلىرىنىڭمۇ نەتىجىلىك ھالدا داۋام قىلىۋاتقانلىقىنى ئەسكەرتتى.

Dolqun eysa ependi norwégiye parlamént ezaliri we qelemkeshliri bilen söhbet élip bardi.

23-Séntebir norwégiyediki bir heptilik ziyaritini bashlighan d u q ning re’isi dolqun eysa ependi 24-séntebir norwégiyediki qelemkeshler jem’iyiti hemde norwégiye parlamént ezaliri bilen uchriship, Uyghur diyaridiki jaza lagérliri mesilisini otturigha qoyghan.

24-Séntebir d u q re’isi dolqun eysa ependi yene norwégiye Uyghur komitéti rehberliri bilen birlikte norwégiye parlaméntining bir qisim ezaliri bilen söhbet ötküzüp, bu yil 11-ayda b d t da chaqirilidighan xitayning kishilik hoquq weziyitini közdin köchürüsh yighinida norwégiye hökümitining Uyghurlar mesilisini, bolupmu jaza lagérliri témisini küntertipke keltürüshini telep qilghan.

Oslodin ziyaritimizni qobul qilghan d u q ning re’isi dolqun eysa ependi 24-séntebir küni chüshtin burun «Xelq’ara qelemkeshler jem’iyiti norwégiye shöbisi» ning xadimliri hemde «Qamalghan yazghuchilar jem’iyiti» ezaliri bilen uchriship, ulargha jaza lagérliri mesilisini anglatqanliqini we kéler yili birlikte kishilik hoquq sahesi boyiche türmidiki Uyghur qelemkeshliri asasiy téma

qilin’ghan ilmiy yighinlar uyushturushqa kélishkenlikini tilgha aldi.

D u q ning re’isi dolqun eysa ependige hemrah bolup, bu söhbetlerge qatnashqan norwégiye Uyghur komitéti re’isi bextiyar ömer ependi 24-séntebirdiki uchrishishlar heqqide bizni bezi uchurlar bilen teminlidi. D u q ning norwégiyediki teptishi perhat yaqup ependimu d u q ning re’isi bilen birge norwégiye qelemkeshler jem’iyiti we parlaméntida bolup ötken söhbetler heqqide öz qarashlirini bayan qilip ötti.

D u q re’isining bu qétimqi norwégiye ziyaritige myunxéndiki jama’et erbabliridin Uyghur ziyaliysi ablimit tursun ependimu hemrah bolghan bolup, u norwégiyediki Uyghurlarni «Uyghurluq bedili» ge we 11-ayda jenwede ötküzülidighan keng kölemlik namayishqa seperwer qilish pa’aliyetliriningmu netijilik halda dawam qiliwatqanliqini eskertti.

   د ئۇ ق رەئىسىنىڭ نورۋېگىيە زىيارىتى ئىجابىي باھالارغا ئېرىشتى

23-سېنتەبىر كۈنى نورۋېگىيە زىيارىتىنى باشلىغان د ئۇ ق نىڭ رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندىنىڭ نورۋېگىيە ھۆكۈمەت دائىرىلىرى، كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرى ھەمدە ئۇيغۇر جامائىتى بىلەن ئۇچرىشىش پائالىيەتلىرى مول مەزمۇنلۇق ۋە نەتىجىلىك بولغان.

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ئىجرائىيە كومىتېتىنىڭ نورۋېگىيەدە تۇرۇشلۇق مۇئاۋىن رەئىسى سەمەت ئابلا ئەپەندى بۇ ھەقتە توختالغاندا دولقۇن ئەيسا ئەپەندىنىڭ نورۋېگىيەدىكى ئۇيغۇرلار مەركەزلىشىپ ئولتۇراقلاشقان 3 چوڭ شەھەردە ناھايىتى ئەھمىيەتلىك بولغان كۆپلىگەن پائالىيەتلەرگە قاتناشقانلىقىنى تىلغا ئالدى.

نورۋېگىيەدىكى ئۇيغۇر زىيالىيسى ئابدۇرېشىت ئەپەندىمۇ د ئۇ ق رەئىسىنىڭ نورۋېگىيەگە كەلگەندىن بۇيان تىنىم تاپماي تۈرلۈك ساھەلەردىكى يىغىلىش ۋە ئۇچرىشىشلارغا قاتنىشىپ، نورۋېگىيەدىكى ئۇيغۇر جامائىتى ئارىسىدا ئىجابىي تەسىر قالدۇرغانلىقىنى تەكىتلىدى.

نورۋېگىيەدىكى ئۇيغۇر پائالىيەتچىلەردىن پەرھات ئەپەندى د ئۇ ق رەئىسىنىڭ نورۋېگىيە ھۆكۈمەت دائىرىلىرى ۋە كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىغا ئۇيغۇرلارنىڭ نۆۋەتتىكى پاجىئەلىك قىسمەتلىرىنى ئەتراپلىق ئاڭلاتقانلىقىنى بىلدۈردى. ئۇ دولقۇن ئەيسانىڭ نورۋېگىيەدىكى زىيارىتى جەريانىدا 11-ئايدا ب د ت ئۆتكۈزۈلىدىغان خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇق ۋەزىيىتىنى كۆزدىن كۆچۈرۈش يىغىنى مۇناسىۋىتى بىلەن 6-نويابىر جەنۋەدە ئۆتكۈزۈلىدىغان نامايىشقا نورۋېگىيەدىكى ئۇيغۇرلارنى كەڭ تۈردە سەپەرۋەر قىلغانلىقىنى ھەمدە د ئۇ ق تەرىپىدىن ئوتتۇرىغا قويۇلغان «ئۇيغۇرلۇق بەدىلى» نىڭ تەشۋىقاتىنى نەتىجىلىك ئېلىپ بارغانلىقىنى ئەسكەرتتى.

نورۋېگىيەدىكى ئۇيغۇرلار بۈگۈن، يەنى 28-سېنتەبىر كۈنى نورۋېگىيەنىڭ سىتاۋانگېر شەھىرىدە يەنە بىر مەيدان پائالىيەت ئۇيۇشتۇرغان. نورۋېگىيە ئۇيغۇر كومىتېتىنىڭ رەئىسى بەختىيار ئەپەندىنىڭ بەرگەن مەلۇماتىغا ئاساسلانغاندا، بۇ پائالىيەتكە سىتاۋانگېر شەھەرلىك كۆچمەنلەر ئىدارىسى، روگىلان شەھىرىدىكى بىر قىسىم پارتىيەلەرنىڭ سىياسىي ئەربابلىرى، خەلقئارالىق كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىنىڭ سىتاۋانگېردا تۇرۇشلۇق ۋەكىللىرى، سىتاۋانگېردىكى مۇسۇلمان جامائەتلىرىنىڭ ئىماملىرى، چېركاۋلارنىڭ پوپلىرى، ئاخبارات ئورگانلىرىنىڭ مۇخبىرلىرى، د ئۇ ق رەھبەرلىرى، گېرمانىيەلىك مۇتەخەسسىس ئادريان زېنس، نورۋېگىيە ئۇيغۇر كومىتېتىنىڭ رەھبەرلىرى ھەمدە 150 ئەتراپىدا ئۇيغۇر جامائىتى قاتناشقان. پائالىيەتتە ئۇيغۇر دىيارىنىڭ نۆۋەتتىكى ۋەزىيىتى ۋە جازا لاگېرلىرى مەسىلىسى ئاساسلىق سۆز تېمىسى بولغان.

گېرمانىيەدىن بېرىپ د ئۇ ق رەئىسىنىڭ زىيارىتىگە ھەمراھ بولۇۋاتقان جامائەت ئەربابلىرىدىن ئابلىمىت تۇرسۇن ئەپەندى سۆزىدە د ئۇ ق ۋە نورۋېگىيە ئۇيغۇر كومىتېتى رەھبەرلىرىنىڭ بۈگۈن سىتاۋانگېر شەھەرلىك كۆچمەنلەر ئىدارىسى خادىملىرى بىلەن ئۇيغۇرلار مەسىلىسى بويىچە سۆھبەتلەر ئېلىپ بارغانلىقىنى بايان قىلدى.

د ئۇ ق رەئىسى دولقۇن ئەيسا ئەپەندى بىر ھەپتىدىن بۇيان نورۋېگىيە ئېلىپ بېرىۋاتقان پائالىيەتلىرى توغرىسىدا توختالغاندا ئۇيغۇر جامائىتىنىڭ قىزغىن كۈتۈۋېلىشىغا ئېرىشكەنلىكىنى ھەمدە كۆپلىگەن مەنىلىك پائالىيەتلەرگە داخىل بولغانلىقىنى تىلغا ئېلىپ، نورۋېگىيەدىكى ئۇيغۇرلارغا بولغان مىننەتدارلىقىنى بىلدۈردى.

23-Séntebir küni norwégiye ziyaritini bashlighan d u q ning re’isi dolqun eysa ependining norwégiye hökümet da’iriliri, kishilik hoquq teshkilatliri hemde Uyghur jama’iti bilen uchrishish pa’aliyetliri mol mezmunluq we netijilik bolghan.

Dunya Uyghur qurultiyi ijra’iye komitétining norwégiyede turushluq mu’awin re’isi semet abla ependi bu heqte toxtalghanda dolqun eysa ependining norwégiyediki Uyghurlar merkezliship olturaqlashqan 3 chong sheherde nahayiti ehmiyetlik bolghan köpligen pa’aliyetlerge qatnashqanliqini tilgha aldi.

Norwégiyediki Uyghur ziyaliysi abduréshit ependimu d u q re’isining norwégiyege kelgendin buyan tinim tapmay türlük sahelerdiki yighilish we uchrishishlargha qatniship, norwégiyediki Uyghur jama’iti arisida ijabiy tesir qaldurghanliqini tekitlidi.

Norwégiyediki Uyghur pa’aliyetchilerdin perhat ependi d u q re’isining norwégiye hökümet da’iriliri we kishilik hoquq teshkilatlirigha Uyghurlarning nöwettiki paji’elik qismetlirini etrapliq anglatqanliqini bildürdi. U dolqun eysaning norwégiyediki ziyariti jeryanida 11-ayda b d t ötküzülidighan xitayning kishilik hoquq weziyitini közdin köchürüsh yighini munasiwiti bilen 6-noyabir jenwede ötküzülidighan namayishqa norwégiyediki Uyghurlarni keng türde seperwer qilghanliqini hemde d u q teripidin otturigha qoyulghan «Uyghurluq bedili» ning teshwiqatini netijilik élip barghanliqini eskertti.

Norwégiyediki Uyghurlar bügün, yeni 28-séntebir küni norwégiyening sitawan’gér shehiride yene bir meydan pa’aliyet uyushturghan. Norwégiye Uyghur komitétining re’isi bextiyar ependining bergen melumatigha asaslan’ghanda, bu pa’aliyetke sitawan’gér sheherlik köchmenler idarisi, rogilan shehiridiki bir qisim partiyelerning siyasiy erbabliri, xelq’araliq kishilik hoquq teshkilatlirining sitawan’gérda turushluq wekilliri, sitawan’gérdiki musulman jama’etlirining imamliri, chérkawlarning popliri, axbarat organlirining muxbirliri, d u q rehberliri, gérmaniyelik mutexessis adryan zéns, norwégiye Uyghur komitétining rehberliri hemde 150 etrapida Uyghur jama’iti qatnashqan. Pa’aliyette Uyghur diyarining nöwettiki weziyiti we jaza lagérliri mesilisi asasliq söz témisi bolghan.

Gérmaniyedin bérip d u q re’isining ziyaritige hemrah boluwatqan jama’et erbabliridin ablimit tursun ependi sözide d u q we norwégiye Uyghur komitéti rehberlirining bügün sitawan’gér sheherlik köchmenler idarisi xadimliri bilen Uyghurlar mesilisi boyiche söhbetler élip barghanliqini bayan qildi.

D u q re’isi dolqun eysa ependi bir heptidin buyan norwégiye élip bériwatqan pa’aliyetliri toghrisida toxtalghanda Uyghur jama’itining qizghin kütüwélishigha érishkenlikini hemde köpligen menilik pa’aliyetlerge daxil bolghanliqini tilgha élip, norwégiyediki Uyghurlargha bolghan minnetdarliqini bildürdi.

 

Xewer menbesi Erkin Asiya Radi’osi:  https://www.rfa.org/uyghur/xewerler/   RFA ixtiyari muxbiri ekrem hézim